Sinds augustus 2021 kunnen afgestudeerde derdelands studenten een aanvraag indienen voor een zogenaamd ‘zoekjaar’.
Het zoekjaar heeft als doel om na de studies een werkgever te vinden die een gecombineerde vergunning aanvraagt of om een zelfstandige activiteit op te starten en een beroepskaart aan te vragen.
Het moet gaan over studenten die verblijven op basis van artikel 58 van de Verblijfswet. Studenten die verblijven op basis van artikel 9 (bv. privéschool, middelbare studies) zijn uitgesloten.
De student moet een graduaats-, bachelor- of masterdiploma of doctoraat aan een Belgische universiteit of hogeschool behaald hebben. Ofwel moet de student in een andere EU-lidstaat een diploma behaald hebben en in het kader van een mobiliteitsprogramma (bv. Erasmus Mundus) een deel van zijn studies in België gevolgd hebben.
DVZ bevestigt dat, door de laattijdige omzetting van de richtlijn, ook bepaalde studenten die de voorbije jaren afstudeerden beroep kunnen doen op het zoekjaar. Wel moet de afgestudeerde student op het moment van de aanvraag een geldige A-kaart hebben op basis van studies. In de praktijk is dit interessant voor bijvoorbeeld studenten die een extra opleiding hadden aangevat en deze stopzetten.
Wanneer de begunstigde van het zoekjaar een geschikte tewerkstelling vindt of een zelfstandige onderneming opstart, kan hij een statuutwijziging aanvragen naar arbeidsmigrant via de procedure van de gecombineerde vergunning of beroepskaart.
Procedure
De afgestudeerde student moet het zoekjaar aanvragen ten laatste 15 dagen voor het verstrijken van de A-kaart.
Indien de student een diploma heeft behaald in een andere EU-lidstaat, moet de aanvraag gebeuren binnen de 3 maanden na het behalen van dit diploma. Indien de student beschikt over een wettig lang of kort verblijf in België, kan de aanvraag ook ingediend worden bij de gemeente waar de student verblijft.
De gemeente levert bij een volledige en tijdige aanvraag een bijlage 33ter af. Vanaf dit moment heeft DVZ 90 dagen om een beslissing te nemen.
Als je aanvraag niet volledig is, ontvangt de aanvrager schriftelijk een bericht welke documenten hij nog moet voorleggen. Hiervoor krijgt de aanvrager een hersteltermijn van 15 kalenderdagen na de betekening van de brief waarin deze documenten gevraagd worden.
Als de aanvraag niet tijdig of, na de hersteltermijn, onvolledig werd ingediend, neemt de DVZ een onontvankelijkheidsbeslissing (bijlage 29).
Verstrijkt de huidige A-kaart alvorens DVZ beslist heeft dan levert de gemeente een bijlage 15 af, 5de vakje, geldigheid 45 dagen, arbeidsmarkt onbeperkt. Deze bijlage 15 kan tweemaal verlengd worden.
Na positieve beslissing ontvangt de begunstigde van het zoekjaar een A-kaart geldig voor 12 maanden vanaf de instructie van de DVZ, met aftrek van eventuele periode onder bijlage 15.
In IT 202 zijn er 2 mogelijkheden voorzien:
5.1.6 Student die zijn diploma behaald heeft en werk zoekt: afgestudeerde student die aangeeft werk te willen vinden.
of
5.1.7. Student die zijn diploma behaald heeft en een bedrijf opricht: afgestudeerde student die het oprichten van een bedrijf beoogt.
Verblijfsduur
Een zoekjaar is beperkt tot 12 maanden, maar ook een aanvraag voor minder dan 12 maanden (bv. met aantonen van financiële middelen voor 6 maanden) kan niet.
Een verlenging van het zoekjaar is nooit mogelijk. Ook als de student meerdere diploma's behaalt, kan die maar 1 jaar zoekjaar krijgen.
Voorwaarden en stukken
De volgende voorwaarden zijn van toepassing bij de aanvraag van het zoekjaar:
- In het bezit zijn van een geldig paspoort
- Diploma (bewijs van slagen) voorleggen
De student moet minstens een HBO5/graduaats-, bachelor-, master, postgraduaat- of doctoraatsdiploma hebben.
Als bewijs van diploma volstaat het om een attest voor te leggen, uitgaande van de instelling voor hoger onderwijs, waaruit blijkt dat de studies met vrucht beëindigd zijn (bv. puntenfiches). In sommige gevallen moet de student, na het afwerken van zijn studies, nl. nog wat wachten voor hij zijn officieel diploma krijgt.
Ook een diploma van een andere EU lidstaat komt in aanmerking als de student hier een deel van een mobiliteitsprogramma (bv. Erasmus Mundus) volgde.
- Bestaansmiddelen
- Aan de hand van een verbintenis tot tenlasteneming, model bijlage 32.
- Aan de hand van een geblokkeerde rekening bij een hoger onderwijsinstelling (730 euro per maand). Niet alle hoger onderwijsinstellingen voorzien deze mogelijkheid voor afgestudeerde studenten.
- Aan de hand van eigen bestaansmiddelen
De eigen bestaansmiddelen moeten gelijk zijn aan 8760 euro (= 12 x 730 euro) .
Bijvoorbeeld door een arbeidscontract voor te leggen. Als die persoon bijvoorbeeld maar een contract voorlegt van 6 maanden maar in die 6 maanden voldoende verdient, zal dit aanvaard worden.
Een werkbelofte volstaat niet.
- Ziekteverzekering. Bv. bewijs van aansluiting bij een Belgische mutualiteit.
- Er moet géén retributie betaald worden voor de aanvraag van het zoekjaar
Statuutwijziging naar arbeidsmigratie
Begunstigden van het zoekjaar hebben onbeperkte toegang tot de arbeidsmarkt en kunnen dus eender welke job uitoefenen om voldoende eigen bestaansmiddelen te genereren.
Ook met een bijlage 15 tijdens de behandeling van de aanvraag voor een zoekjaar heeft de aanvrager al onbeperkte toegang tot de arbeidsmarkt.
Zolang de aanvrager in het bezit is van een verblijfskaart A als student, heeft hij slechts een beperkte toegang tot de arbeidsmarkt. Hij kan dan slechts 20 uur per week werken tijdens het academiejaar, ook indien hij is afgestudeerd. Tijdens de vakantieperiodes geldt die beperking tot 20 uur per week niet.
Eerder was daar onduidelijkheid over maar DVZ bevestigde intussen dat de aanvrager pas de bijlage 15 met onbeperkte toegang tot de arbeidsmarkt kan verkrijgen nadat de verblijfskaart A als student is vervallen.
Wanneer de begunstigde van het zoekjaar tijdens dit zoekjaar een geschikte tewerkstelling vindt of een zelfstandige onderneming opstart, moet die een statuutwijziging aanvragen naar arbeidsmigratie via de procedure van de gecombineerde vergunning of beroepskaart. Voor een dergelijke statuutwijziging zal retributie betaald moeten worden.
Doordat de begunstigde van het zoekjaar tijdens het zoekjaar al onbeperkt mag werken, kan hij al beginnen werken voor een werkgever terwijl hij in afwachting is van de gecombineerde vergunning.
Als de begunstigde van het zoekjaar zich als zelfstandige wil vestigen in België, dan moet hij zo snel mogelijk de beroepskaart aanvragen, zodat het Gewest voldoende tijd heeft om na te gaan of de geplande activiteit een economische meerwaarde biedt voor de Belgische economie. In de praktijk zal het verkrijgen van een beroepskaart vaak niet evident zijn.